Toprakla uğraşan, aylarca emek verip alın terini toprağa eken her çiftçinin en büyük endişesi, doğanın beklenmedik sürprizleridir. Özellikle bahar ve yaz aylarında dakikalar içinde ortaya çıkan bir dolu yağışı, koca bir sezonun emeğini, yatırımını ve umudunu alıp götürebilir. İşte bu noktada modern tarımın en önemli risk yönetimi araçlarından biri olan Dolu Sigortası devreye girer. Bu sigorta, sadece uğranılan zararı karşılayan bir finansal araç değil, aynı zamanda çiftçinin üretimden kopmamasını, ertesi yıl tarlasına yeniden umutla tohum ekebilmesini sağlayan hayati bir güvencedir.
Dolu Sigortası Nedir ve Devlet Destekli TARSİM Sistemiyle Nasıl Çalışır?
Çiftçiler için Dolu Sigortası, aslında Türkiye'de Devlet Destekli Tarım Sigortası (TARSİM) olarak bilinen büyük bir sistemin en önemli parçasıdır. TARSİM, çiftçinin doğal afetler ve çeşitli riskler karşısında yalnız kalmaması, üretimini sürdürebilmesi için devlet tarafından kurulmuş bir güvence havuzudur. Bu sistemin en büyük avantajı, ödeyeceğiniz sigorta priminin çok önemli bir kısmının (genellikle %50 ila %67 arasında) Devlet tarafından hibe olarak karşılanmasıdır. Yani, Oğul Sigorta gibi yetkili acenteler üzerinden yaptırdığınız dolu sigortası poliçesinin priminin yarısından fazlasını sizin adınıza devlet öder. Bu destek, sigortayı tüm üreticiler için ulaşılabilir kılar ve tarımsal üretimin devamlılığını sağlamayı hedefler.
Teminatın Kapsamı: Miktar Kaybı, Kalite Kaybı ve Yangın Riskleri
Dolu sigortası, ürünlerinize verebileceği farklı türdeki zararları güvence altına alacak şekilde tasarlanmıştır. Poliçenin ana ve vazgeçilmez teminatı Miktar Kaybıdır. Bu, dolu tanelerinin doğrudan ürünün kendisine (meyve, sebze, tahıl başağı vb.) çarparak onu yok etmesi veya verimini düşürmesi sonucu tarladan veya bahçeden alınacak toplam ürün miktarındaki (tonajdaki) azalmayı karşılar. Örneğin, 10 ton ürün beklenen bir tarlada dolu nedeniyle 7 ton ürün alınabilmişse, aradaki 3 tonluk kayıp bu teminatla güvence altındadır.
Ancak bazı ürünler için kayıp sadece miktarda olmaz. Özellikle sofralık meyve ve sebzeler için, dolu vuruğu ürünün kendisini yok etmese bile üzerinde lekeler, ezikler bırakarak onun pazar değerini düşürür. İşte bu duruma karşı, poliçenize ekleyebileceğiniz Kalite Kaybı Teminatı devreye girer. Bu teminat, ürünün miktar olarak değil ama "kalite" olarak uğradığı değer kaybını karşılar. Örneğin, birinci kalite olarak satılması planlanan elmaların dolu nedeniyle sadece sanayilik (meyve suyu için) olarak satılabilmesi durumunda ortaya çıkan fiyat farkı bu teminatla ödenir. Bunlara ek olarak, özellikle hasat dönemine yakın olan hububat ve bakliyat tarlaları için, dolu teminatıyla birlikte isteğe bağlı olarak Yangın Teminatı da alarak, tarlanızı yangın riskine karşı da koruma altına alabilirsiniz.
Başvuru Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler: ÇKS Kaydı ve Son Başvuru Tarihleri
Devlet Destekli Tarım Sigortası'nın sunduğu bu önemli avantajlardan faydalanabilmek ve poliçenizi yaptırabilmek için yerine getirilmesi gereken ilk ve en önemli şart, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) o yıl için güncel olarak kayıtlı olmanızdır. ÇKS kaydı olmayan veya güncel olmayan üreticiler, TARSİM sisteminden yararlanamazlar. Başvuru süreci, Oğul Sigorta gibi yetkili acenteler aracılığıyla, ÇKS kaydınız ve sigortalatmak istediğiniz parsele ait bilgilerle kolayca başlatılabilir.
Dikkat edilmesi gereken en kritik nokta ise son başvuru tarihleridir. Her ürün grubu için (örneğin buğday, fındık, elma, domates vb.) sigorta yaptırmak için devlet tarafından belirlenmiş son başvuru tarihleri vardır. Bu tarihler geçirildiğinde, o yılki ürün için sigorta yaptırma hakkı kaybedilir. Bu nedenle, ekim veya dikim işlemleri tamamlandıktan sonra vakit kaybetmeden sigorta başvurusu yapmak, olası bir erken sezon riskine karşı da hazırlıklı olmanızı sağlar.
Hasar Anında Süreç: Dolu Vurduğunda Ne Yapmalısınız?
Tüm önlemlere rağmen tarlanız veya bahçeniz dolu afetinden etkilendiğinde, sakin kalarak doğru adımları izlemeniz, zararınızın doğru ve zamanında karşılanması için hayati önem taşır.
Hemen İhbar Edin: Dolu yağışı gerçekleştikten sonra, en kısa sürede (genellikle 24 saat içinde) vakit kaybetmeden durumu Oğul Sigorta'ya veya doğrudan TARSİM'in ihbar hatlarına bildirmeniz gerekir.
Eksper Atanmasını Bekleyin: İhbarınızın ardından, TARSİM tarafından görevlendirilen, bölgenizi ve ürününüzü tanıyan, ziraat mühendisi veya teknikerlerinden oluşan bağımsız ve uzman tarım eksperleri dosyanıza atanır.
Ön ve Kesin Hasar Tespiti: Eksper, öncelikle tarlanıza gelerek bir "ön hasar tespiti" yapar ve durumu raporlar. Ancak asıl "kesin hasar tespiti", genellikle ürünün hasat dönemine en yakın zamanda yapılır. Bunun nedeni, dolu vuruğunun nihai verime ve kaliteye olan etkisinin en doğru şekilde o zaman ölçülebilmesidir.
Tazminatın Ödenmesi: Eksperin hazırladığı kesin hasar tespit raporu TARSİM'e ulaştıktan ve onaylandıktan sonra, hesaplanan tazminat tutarı en geç 30 gün içinde doğrudan banka hesabınıza yatırılır. Bu süreç, sizin emeğinizin ve yatırımınızın boşa gitmemesini sağlar ve bir sonraki üretim sezonuna güvenle başlamanıza olanak tanır.