Havacılık sektörü, doğası gereği yüksek maliyetli yatırımları ve saniyelik hataların büyük sonuçlar doğurabileceği riskleri barındırır. Bir özel jetin, eğitim uçağının veya ticari helikopterin sadece motoru bile bir servet değerindedir. Zorunlu Mali Mesuliyet sigortaları, üçüncü şahıslara vereceğiniz zararları karşılayarak yasal yükümlülüğünüzü yerine getirirken; Hava Taşıtları Tekne (Gövde) Sigortası (Aviation Hull Insurance), doğrudan sizin varlığınızı, yani uçağın kendisini korur. Bu sigorta, hava aracının sadece havada geçirdiği süreyi değil; pistte hareket halindeyken (taksi), hangarda beklerken veya bakım aşamasındayken karşılaşabileceği tüm fiziksel hasarları teminat altına alan, havacılık finansmanının en kritik güvencesidir.
Gövde Sigortasının Kapsamı: Uçuş, Taksi ve Yer Riskleri
Hava aracı sigortalarında riskler genellikle üç ana evrede değerlendirilir ve Gövde Sigortası bu evrelerin tamamında koruma sağlar. İlk ve en belirgin evre **"Uçuş Riski"**dir; kalkıştan inişe kadar geçen sürede motor arızası sonucu mecburi iniş, kuş çarpması, yıldırım düşmesi veya havada çarpışma gibi durumlar bu kapsama girer. İkinci evre **"Taksi (Taxiing) Riski"**dir; uçağın kendi gücüyle yerde hareket ettiği, piste giriş-çıkış yaptığı anları kapsar. Bu süreçte kanatların başka bir uçağa çarpması veya pistteki bir cisme vurması sık yaşanan kazalardandır. Üçüncü ve sıklıkla göz ardı edilen evre ise "Yer (Ground) Riski"dir. Uçak hangarda park halindeyken oluşabilecek yangın, fırtına nedeniyle hangar çatısının çökmesi, sel baskını, hırsızlık veya "hangar rash" denilen yer hizmetleri araçlarının uçağa çarpması gibi riskler, Gövde Sigortası ile teminat altına alınır. Poliçenizi ihtiyacınıza göre sadece "Yer Riski" veya "Tam Kapsamlı" olarak düzenleyebilirsiniz.
Mutabakatlı Değer (Agreed Value) ve Hasar Süreci
Otomobil kaskolarında araç değeri piyasa rayicine göre belirlenirken, havacılık sigortalarında genellikle "Mutabakatlı Değer" (Agreed Value) esası uygulanır. Sigorta şirketi ve uçak sahibi, poliçe başlangıcında hava aracının değeri üzerinde anlaşır ve poliçeye bu tutar yazılır. Olası bir tam ziya (kırım/pert) durumunda, piyasa dalgalanmalarına bakılmaksızın poliçede yazan bu tutar tazminat olarak ödenir. Bu sistem, yüksek değerli varlıkların finansal planlaması için büyük bir avantajdır. Kısmi hasarlarda ise (örneğin iniş takımlarının kırılması veya gövdede oluşan bir delik), havacılık standartlarına uygun onarım maliyetleri, işçilik ve yedek parça giderleri (navlun dahil) sigorta tarafından karşılanır. Havacılıkta onarımların sadece yetkili bakım merkezlerinde yapılma zorunluluğu, sigortanın önemini bir kat daha artırır.
Havacılık Sigortası Fiyatları Neye Göre Belirlenir?
Hava Taşıtları Tekne Sigortası primi hesaplanırken, standart bir algoritmadan ziyade "Underwriting" (Risk Kabul) uzmanlarının detaylı analizi devreye girer. En önemli faktör Pilot Tecrübesidir; uçağı kullanacak pilotların toplam uçuş saati, o tipteki uçaktaki tecrübesi (Type Rating) ve geçmiş kaza kayıtları primi doğrudan etkiler. Bunun yanı sıra hava aracının kullanım amacı (özel, ticari, eğitim, zirai ilaçlama vb.) risk seviyesini belirler. Örneğin, uçuş okullarında kullanılan eğitim uçakları, iniş-kalkış sıklığı nedeniyle daha yüksek risk grubundadır. Uçağın yaşı, motor tipi (pistonlu veya jet), gövde yapısı, yıllık tahmini uçuş saati ve park edileceği hangarın güvenlik koşulları da fiyatlamada etkili olan diğer parametrelerdir.
Ek Teminatlar ve Özel Klozlar
Standart gövde sigortası, uçağın fiziksel bütünlüğünü korurken, poliçeye eklenebilecek özel klozlarla kapsam genişletilebilir. "Savaş ve Terör" teminatı, özellikle politik riskin yüksek olduğu bölgelere uçuş yapanlar için hayati önem taşır; zira standart poliçeler savaş, kaçırılma ve sabotajı hariç tutar. Ayrıca, motorun içine yabancı cisim girmesi (Foreign Object Damage - FOD) sonucu oluşan hasarlar, aviyonik sistemlerin arızalanması veya pilotların ve yolcuların ferdi kaza teminatları da poliçeye dahil edilebilir. Kiralık motor kullanımı veya uçak üzerindeki ipotek (Leasing) durumları için de "Amir ve Dain-i Mürtehin" klozları eklenerek finansal kuruluşların hakları güvence altına alınır.